Nhập cư đang trở thành một vấn đề nổi bật trong chính trường liên bang Canada.
Cả Đảng Bảo thủ và Đảng Tự do đều đã công bố cương lĩnh tranh cử năm 2025, nêu chi tiết các chính sách của họ về nhiều lĩnh vực, bao gồm cả nhập cư.
Trước đây, các lãnh đạo đảng là Mark Carney và Pierre Poilievre đều từng lên tiếng công khai về các chính sách nhập cư mà họ sẽ thúc đẩy nếu trở thành Thủ tướng tiếp theo của Canada.
Khi cuộc bầu cử chỉ còn vài ngày nữa sẽ diễn ra, bài viết này sẽ phân tích quan điểm của từng đảng về các vấn đề nhập cư quan trọng như chỉ tiêu tiếp nhận thường trú nhân, lao động nước ngoài tạm thời, du học sinh quốc tế và nhập cư kinh tế.
Chỉ tiêu nhập cư
Chỉ tiêu nhập cư đề cập đến số lượng người mà chính phủ liên bang dự kiến tiếp nhận mỗi năm, thường được trình bày trong Kế hoạch Mức độ Nhập cư nhiều năm.
Trước đây, chính phủ chỉ đặt ra chỉ tiêu cho người nhập cư thường trú mới. Tuy nhiên, trong Kế hoạch Mức độ Nhập cư giai đoạn 2025–2027, công bố vào tháng 10 năm 2024, lần đầu tiên Canada đã đưa thêm chỉ tiêu cho cư dân tạm thời, bao gồm du học sinh quốc tế và lao động nước ngoài tạm thời.
Đảng Tự do
Mark Carney đã nhiều lần lên tiếng cho rằng hệ thống nhập cư hiện tại không còn hoạt động hiệu quả. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, ông cho biết rằng các giới hạn về nhập cư sẽ vẫn được duy trì “cho đến khi chúng ta mở rộng được khả năng cung cấp nhà ở.”
Theo cương lĩnh tranh cử của Đảng Tự do, đảng này có kế hoạch ổn định số lượng tiếp nhận thường trú nhân hàng năm ở mức dưới 1% dân số Canada sau năm 2027.
Điều này phù hợp với chỉ tiêu hiện tại của Canada. Kế hoạch mới nhất đặt mục tiêu tiếp nhận 395.000 thường trú nhân vào năm 2025. Với dân số ước tính của Canada trong năm 2025 là khoảng 41,5 triệu người, chỉ tiêu hiện tại tương đương với mức dưới 1% dân số.
Điều này cho thấy Carney và Đảng Tự do có kế hoạch giữ giới hạn nhập cư ở mức như hiện nay.
Đảng Bảo thủ
Trong một cuộc họp báo vào tháng 1 năm 2024, Pierre Poilievre đã đề xuất gắn mức nhập cư với tốc độ xây dựng nhà ở.
Từ đó đến nay, ông đã nhiều lần nhấn mạnh rằng nếu trở thành Thủ tướng, ông sẽ hạ thấp số lượng nhập cư, dù chưa đưa ra con số cụ thể.
Theo cương lĩnh cải cách của Đảng Bảo thủ, đảng này sẽ giới hạn mức nhập cư thường trú ở “mức độ bền vững tương tự như thời kỳ chính phủ Harper.”
Stephen Harper là Thủ tướng Canada từ năm 2006 đến 2015. Trong thời gian đó, mức nhập cư thường trú của Canada dao động từ 247.000 đến 281.000 người mỗi năm.
Hiện chưa rõ liệu Đảng Bảo thủ có ý định giữ nguyên con số tuyệt đối như thời Harper, hay sẽ điều chỉnh tỷ lệ thường trú nhân hàng năm theo quy mô dân số hiện tại của Canada.
Kế hoạch của đảng này cũng nhấn mạnh việc giữ tỷ lệ tăng dân số ở mức thấp hơn so với tốc độ tăng trưởng nhà ở, việc làm và khả năng tiếp cận dịch vụ y tế.
Lao động nước ngoài tạm thời
Cả hai lãnh đạo đảng đều từng phát biểu rằng sự gia tăng số lượng lao động nước ngoài tạm thời trong thời kỳ đại dịch là không bền vững.
Đảng Tự do
Cương lĩnh tranh cử năm 2025 của Đảng Tự do đề xuất “áp trần” tổng số lao động tạm thời và du học sinh quốc tế, giữ ở mức dưới 5% dân số Canada vào cuối năm 2027.
Tính đến ngày 1 tháng 1 năm 2025, dân số cư trú tạm thời của Canada ước tính là 3,02 triệu người, tương đương 7,27% tổng dân số năm 2025.
Chính quyền Trudeau, dưới thời Bộ trưởng Di trú trước đây là Marc Miller, đã bắt đầu thực hiện các biện pháp từ năm 2024 để giảm số lượng cư dân tạm thời trong những năm tới, bao gồm: đưa chỉ tiêu cư dân tạm thời vào Kế hoạch Mức độ Nhập cư hàng năm, áp trần đơn xin giấy phép học tập, và siết chặt điều kiện cấp Giấy phép Làm việc Sau Tốt nghiệp (PGWP) cũng như giấy phép lao động mở cho vợ/chồng.
Trong Kế hoạch Mức độ Nhập cư mới nhất, chỉ tiêu số cư dân tạm thời mới ròng mỗi năm giảm 150.000 người từ năm 2025 đến 2026.
Đảng Bảo thủ
Poilievre trong những năm gần đây đã nhiều lần chỉ trích mạnh mẽ Chương trình Lao động Nước ngoài Tạm thời (TFWP).
Theo cương lĩnh tranh cử của Đảng Bảo thủ, nếu đắc cử, họ tuyên bố sẽ “khôi phục tính minh bạch cho hệ thống bằng cách trấn áp các hành vi gian lận và giảm mạnh số lượng lao động nước ngoài tạm thời và du học sinh nước ngoài.” Tuy nhiên, vẫn chưa có con số cụ thể nào được công bố.
Cương lĩnh cũng cho biết, nếu được bầu, Đảng Bảo thủ sẽ yêu cầu quy trình “xét duyệt LMIA trước từ công đoàn.”
LMIA (Labour Market Impact Assessment – Đánh giá Tác động Thị trường Lao động) là tài liệu do chính phủ liên bang cấp, cho phép một nhà tuyển dụng thuê lao động nước ngoài theo diện TFWP. Việc yêu cầu “xét duyệt LMIA từ công đoàn” có thể đồng nghĩa với việc nhà tuyển dụng phải được công đoàn chấp thuận trước khi thuê lao động nước ngoài theo diện này.
Trong quá khứ, Poilievre từng tuyên bố rằng lao động nước ngoài chỉ nên được cho phép nhập cảnh trong “những trường hợp hiếm hoi” khi không có đủ người Canada để làm việc, chẳng hạn như trong nông nghiệp hoặc các doanh nghiệp nhỏ ở khu vực thiếu hụt lao động.
Một đề xuất khác trong cương lĩnh của Đảng Bảo thủ là yêu cầu kiểm tra lý lịch hình sự đối với người vào Canada theo diện du học.
Hiện nay, du học sinh không bắt buộc phải nộp giấy chứng nhận hạnh kiểm (police certificate) khi xin giấy phép học tập, trừ khi viên chức di trú yêu cầu.
Lưu ý: Theo luật nhập cư Canada, tất cả công dân nước ngoài phải đủ điều kiện nhập cảnh. Việc có tiền án có thể là lý do bị từ chối cấp giấy phép học tập. Đề xuất của Đảng Bảo thủ là bắt buộc nộp giấy chứng nhận lý lịch hình sự đối với mọi hồ sơ xin giấy phép học tập, thay vì chỉ khi được yêu cầu như hiện nay. Trong khi đó, các hồ sơ xin thường trú nhân vẫn thường yêu cầu nộp giấy chứng nhận từ các quốc gia mà ứng viên đã sinh sống trên 6 tháng kể từ khi trưởng thành.
Nhập cư kinh tế
Nhìn chung, cả hai đảng đều đánh giá cao vai trò của nhập cư kinh tế trong việc lấp đầy khoảng trống lao động và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Canada.
Đảng Tự do
Cương lĩnh năm 2025 của Đảng Tự do nêu rõ mong muốn “tái khởi động” chương trình Chiến lược Kỹ năng Toàn cầu (Global Skills Strategy) nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp đang tăng trưởng nhanh tại Canada và các dự án khởi nghiệp có khả năng thúc đẩy tăng trưởng chiến lược.
Đảng cũng hy vọng thu hút lao động tay nghề cao từ Hoa Kỳ.
Ngoài ra, kế hoạch của Đảng Tự do còn đề xuất hợp tác với các tỉnh bang và vùng lãnh thổ để đơn giản hóa và tăng tốc quy trình công nhận bằng cấp và kinh nghiệm chuyên môn quốc tế.
Tại Canada, nhiều ngành nghề được quản lý ở cấp tỉnh hoặc vùng lãnh thổ, chẳng hạn như ngành nghề kỹ thuật, giáo dục, hoặc y tế. Điều này đồng nghĩa với việc lao động nước ngoài thường phải đáp ứng các yêu cầu khác nhau nếu muốn tiếp tục làm việc trong cùng lĩnh vực sau khi đến Canada.
Đảng Bảo thủ
Cương lĩnh tranh cử của Đảng Bảo thủ không đề cập cụ thể đến nhập cư kinh tế.
Tuy nhiên, trước đây Poilievre từng phát biểu về việc đơn giản hóa việc công nhận bằng cấp nước ngoài. Vào tháng 10 năm 2024, ông đề xuất xây dựng một tiêu chuẩn cấp phép quốc gia cho lĩnh vực y tế, theo đó các tỉnh có thể áp dụng hệ thống “blue seal” cho phép bác sĩ và y tá nhập cư được kiểm tra, cấp phép và làm việc.
Người tị nạn và người xin tị nạn
Vấn đề người xin tị nạn và người tị nạn đã trở thành chủ đề tranh luận trong năm qua, khi Canada chứng kiến làn sóng người xin tị nạn tăng cao. Điều này dẫn đến sự khác biệt rõ rệt giữa quan điểm của các đảng phái chính trị.
Đảng Tự do
Trong một lần vận động tranh cử gần đây, Mark Carney cho rằng làn sóng người xin tị nạn từ Mỹ bắt nguồn từ các biện pháp siết chặt của Tổng thống Donald Trump và gọi điều này là “không thể chấp nhận được.”
Ông nói: “Canada và Mỹ cần hợp tác chặt chẽ hơn để quản lý tình hình này.”
Cương lĩnh tranh cử năm 2025 của Đảng Tự do nêu rõ sẽ hỗ trợ pháp lý cho người xin tị nạn và người tị nạn, nhằm đảm bảo họ được tư vấn, đại diện hợp pháp và xử lý hồ sơ một cách nhanh chóng.
Đảng Bảo thủ
Ngược lại, Pierre Poilievre tỏ ra hoài nghi về các hồ sơ xin tị nạn, cho rằng nhiều trường hợp là “gian lận.”
Tại một sự kiện tranh cử gần đây, ông phát biểu rằng ông ủng hộ “nhập cư hợp pháp” nhưng “nếu họ là kẻ gian dối, họ sẽ phải rời đi.”
Trước đây, ông từng kêu gọi áp dụng trần số lượng người xin tị nạn, đồng thời tuyên bố sẵn sàng giúp đỡ người tị nạn thực sự nhưng không chấp nhận “những người nói dối để vào đất nước chúng ta.”
Cương lĩnh tranh cử năm 2025 của Đảng Bảo thủ đơn giản nêu rằng họ sẽ xử lý hồ sơ xin tị nạn nhanh hơn theo nguyên tắc “vào sau xử trước” (last-in, first-out).
Phương pháp này nhằm xử lý các hồ sơ mới nộp trước các hồ sơ tồn đọng, giúp người xin tị nạn nhận được kết quả nhanh chóng hơn và hạn chế tình trạng tồn đọng hồ sơ.
Đảng cũng tuyên bố sẽ “triển khai hệ thống theo dõi xuất cảnh” để theo dõi người nước ngoài ở lại quá thời hạn visa.
An ninh biên giới và an toàn chung
Cả hai đảng đều cam kết ưu tiên vấn đề an ninh và cứng rắn với tội phạm, trong đó Đảng Bảo thủ có quan điểm mạnh mẽ và rõ ràng hơn.
Đảng Tự do
Đảng Tự do tuyên bố sẽ “tiếp tục xây dựng một hệ thống nhập cư đáng tin cậy và công bằng, đảm bảo trục xuất những người không đủ điều kiện sau khi đã được xét xử đúng quy trình.”
Điều này phản ánh chính sách hiện tại của Canada đối với người xin tị nạn và người tị nạn, nhưng cũng cho thấy cam kết đẩy nhanh việc trục xuất sau khi bị từ chối.
Đảng cũng cam kết tăng nguồn lực cho công tác kiểm tra an ninh, xác định và loại bỏ nhanh những người không đủ điều kiện nhập cảnh, siết chặt yêu cầu visa và tăng cường xử lý các trường hợp gian lận nhập cư – những chính sách đã từng được Bộ trưởng Di trú Marc Miller công bố trong năm 2025.
Đảng Bảo thủ
Pierre Poilievre đã nhiều năm kêu gọi tăng cường các biện pháp an ninh.
Trước đây, ông đã đưa ra kế hoạch gồm sáu điểm, bao gồm: bổ sung lực lượng quân đội đến biên giới, triển khai trực thăng quân sự và hệ thống giám sát, tăng số lượng nhân viên biên phòng và mở rộng quyền hạn của Cơ quan Dịch vụ Biên giới Canada (CBSA) dọc toàn tuyến biên giới chứ không chỉ tại các cửa khẩu chính thức.
Cương lĩnh tranh cử năm 2025 của Đảng Bảo thủ cũng tuyên bố sẽ mạnh tay trục xuất những người nước ngoài phạm tội khi đang có mặt tại Canada theo diện du lịch, và xử lý những trường hợp này một cách nhanh chóng.
Hiện tại, thời gian xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật khi đang giữ tình trạng tạm trú tại Canada còn phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội và quá trình tố tụng.
Nhập cư người Pháp ngữ
Đảng Tự do
Mark Carney đã nhiều lần bày tỏ quan điểm ủng hộ việc tăng cường nhập cư người nói tiếng Pháp ngoài tỉnh bang Quebec.
Kế hoạch đề xuất của ông đặt ra mục tiêu đạt 12% tỉ lệ người nhập cư nói tiếng Pháp ngoài Quebec vào năm 2029. Con số này cao hơn so với Kế hoạch Mức độ Nhập cư mới nhất, trong đó đặt mục tiêu là 8,5% vào năm 2025, 9,5% vào năm 2026 và 10% vào năm 2027.
Đảng Bảo thủ
Pierre Poilievre nhìn chung thể hiện sự ủng hộ đối với việc tăng cường nhập cư người nói tiếng Pháp và bảo vệ ngôn ngữ Pháp tại Canada, mặc dù cương lĩnh tranh cử năm 2025 không đưa ra con số cụ thể nào.
Các yếu tố khác
Đảng Tự do
Ngoài các nội dung đã nêu, cương lĩnh tranh cử của Đảng Tự do cam kết:
- Tận dụng các công cụ dịch vụ số để rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ và loại bỏ tình trạng tồn đọng;
- Tăng cường hợp tác giữa các cấp chính quyền liên bang, tỉnh bang và vùng lãnh thổ về các vấn đề như người nộp đơn, tình trạng cư trú, trục xuất và hỗ trợ hòa nhập;
- Tiếp tục duy trì mức độ nhập cư phù hợp, phối hợp với chính quyền tỉnh bang Quebec nhằm bảo vệ tiếng Pháp và văn hóa của tỉnh này.
Đảng Bảo thủ
Cương lĩnh tranh cử của Đảng Bảo thủ bác bỏ kế hoạch của tổ chức Century Initiative về việc phát triển dân số các thành phố lớn tại Canada đến mức độ cực lớn trong vòng một thế hệ, bao gồm:
- Toronto tăng lên 33,5 triệu dân;
- Montreal tăng lên 12,2 triệu dân;
- Vancouver tăng lên 11,9 triệu dân;
- Calgary – Edmonton mỗi thành phố tăng lên 15,5 triệu dân;
- Ottawa – Gatineau tăng lên 4,8 triệu dân.
Các thành phố lớn của Canada hiện là điểm đến hàng đầu cho người nhập cư. Tuy nhiên, chính phủ liên bang đang hướng đến việc phân bổ lợi ích từ nhập cư đồng đều hơn trên toàn quốc, thông qua các chương trình như Chương trình Nhập cư Đại Tây Dương, Thí điểm Định cư Cộng đồng Nông thôn và Thí điểm Nhập cư Cộng đồng Pháp ngữ.
Lưu ý: Century Initiative là một tổ chức phi lợi nhuận với mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng dân số Canada, mà họ cho rằng cần thiết để bảo đảm sự thịnh vượng kinh tế lâu dài.
Chính sách nhập cư – yếu tố then chốt định hình tương lai Canada sau bầu cử 2025
Qua phân tích các cương lĩnh tranh cử của Đảng Tự do và Đảng Bảo thủ, có thể thấy nhập cư đang là một trong những chủ đề trọng tâm định hình chính sách quốc gia trong nhiệm kỳ sắp tới. Từ chỉ tiêu thường trú nhân, cư dân tạm thời, lao động nước ngoài, sinh viên quốc tế đến người tị nạn, cả hai đảng đều đưa ra định hướng rõ ràng nhằm điều chỉnh quy mô và cơ cấu người nhập cư, đảm bảo phù hợp với năng lực nhà ở, y tế, việc làm và an ninh.
Đảng Tự do tập trung vào việc duy trì mức nhập cư hiện tại nhưng có kiểm soát, thúc đẩy nhập cư người Pháp ngữ ngoài Quebec, đơn giản hóa quy trình công nhận bằng cấp quốc tế và tăng cường sử dụng công nghệ trong xử lý hồ sơ. Trong khi đó, Đảng Bảo thủ nhấn mạnh đến việc siết chặt nhập cư tạm thời, đề xuất kiểm tra lý lịch hình sự cho du học sinh, và kiểm soát dòng người xin tị nạn nhằm đảm bảo an ninh và tính minh bạch của hệ thống.
Những chính sách này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng định cư, cư trú của người nước ngoài tại Canada trong những năm tới, mà còn phản ánh cách mỗi đảng định hình tương lai của đất nước — giữa nhu cầu tăng trưởng dân số, phát triển kinh tế và bảo đảm chất lượng cuộc sống cho người dân hiện tại. Vì vậy, với người có ý định định cư tại Canada, việc theo sát những thay đổi này là vô cùng quan trọng để chọn đúng thời điểm và con đường phù hợp.
